Terug naar de berichtenindex
Het hospitaalmuseum Notre-Dame à la Rose in Lessines (Henegouwen) hoopt door de Unesco als werelderfgoed erkend te worden. Samen met de Franse Hospices de Beaune en het Sint-Janshospitaal in Brugge diende het museum daartoe zijn kandidatuur in. Een eventuele erkenning door de Unesco kan nog een tijdje op zich laten wachten maar dat doet geen afbreuk aan de unieke actuele waarde van het hospitaalmuseum dat terugblikt op maar liefst acht eeuwen geneeskunde en mystiek.
Het hospitaal is geklasseerd sinds 1940 en werd in 1993 erkend als ‘Buitengewoon erfgoed van Wallonië’, de hoogste mogelijke klassering op het vlak van klasseringen in België.
Hospitaal Notre-Dame à la Rose in Lessines – in het Vlaams vertaald naar Lessen – genoot dertig jaar lang wereldfaam dank zij het wondermiddel ‘Helkiase’ dat er werd geproduceerd. Het zalfje genas zweren en huidziektes en werd tot in Indië en Amerika uitgevoerd. De zusters Augustinessen van Lessines genoten daarmee royale inkomsten die grotendeels naar de patiënten in hun ziekenhuis terugvloeiden.
Dat liedje was op slag uitgezongen toen men in 1930 ontdekte dat Helkiase bichloride van kwikzilver bevatte waardoor sommige patiënten zwaar zieken werden of zelfs stierven.
In de nog steeds oorspronkelijke apotheek uit de 19e eeuw van het huidige hospitaalmuseum – uniek in de wereld! – zijn een hele reeks voorwerpen te zien die het Helkiase-avontuur schetsen.
Gangster in het klooster
Bezoekers aan het voormalige ziekenhuis Notre-Dame à la Rose krijgen er ook het verhaal te horen van de beruchte bandiet Edoard Caroy. Hij was een neef van abdis Marie-Rose Carouy. Na diverse misdaden en overvallen met de toen beruchte ‘Bande à Bonnot’, kreeg Edoard zowat de hele politiemacht van het koninkrijk op z’n hielen. Hij vond een tijdelijke toevlucht in het hospitaal dank zij zijn grootmoedige nicht.
Maar vooral is het hospitaalmuseum waardevol als parel van Belgisch architectureel erfgoed en als kloppend hart op wereldniveau van de medische en farmaceutische geschiedenis.
Privéstukken
Onder het dak van hôpital Notre-Dame à la Rose huist niet alleen de permanente eigen collectie van het hospitaalmuseum maar tijdelijk ook de bijzondere en nooit eerder tentoongestelde privé-collectie van een Luiks echtpaar en van apotheker Albert Couvreur. De Luikenaars verzamelden uit hun liefde voor de geneeskunde niet minder dan 200 stukken waarvan de meeste dateren uit de 16e tot de 19e eeuw. Voor sommige zieken lag in die tijd de laatste hoop in het bedreven, hoewel soms empirische, gebruik van amputatiezaag, instrumenten voor schedelboring, zuignappen en aanverwante ‘medische’ gebruiksmateriaal.
De collectie van apotheker Courvreur maakt deel uit van een legaat van zijn verzamelaar aan de farmaciefaculteit van de UCL. Het publiek kan nog tot einde oktober 400 van deze stukken bewonderen in het Hospitaal Notre-Dame.
Bij allereerste
Historisch gezien is het Hospitaal Notre-Dame à la Rose een van de allereerste hospitalen op het continent. Het werd opgetrokken tussen 1242 en 1247 in een tijdperk dat rijke heren probeerden hun zonden af te kopen en hun eeuwige zielenheil te verkrijgen door instellingen op te richten voor de verzorging van de armen en de zieken.
De jaarlijkse 30.000 bezoekers krijgen er vandaag een overzicht van de westerse geneeskunde vanaf de middeleeuwen. Godsdienst en geneeskunde hingen tot in 1930 nauw samen.
Het architecturale erfgoed geeft een inkijk in de geschiedenis in al haar facetten. De site verenigt een kloosterhospitaal, een zelfvoorzienende hoeve, een museum van het kloosterleven, een levend museum van medische en farmaceutische geschiedenis, een barokkapel, een prachtige binnentuin, een kruidentuin en een tentoonstellings- en evenementenruimte.
Gegidste bezoeken zijn mogelijk in het Frans, Nederlands, Duits, Engels, Spaans en Italiaans.
Hôpital Notre-Dame à la Rose, Place Alix de Roisoit, 7860 Lessines – 068/33 24 03
www.notredamealarose.com
Open van dinsdag tot vrijdag van 14-18u – zater-, zon- en feestdagen van 14-18.30u
Groepsbezoeken zijn het hele jaar door mogelijk, na reservering.
Groepsprogramma: ‘Een dag in Lessines’, met bezoek aan de porfiergroeven (stollingsgesteente), geboorte René Magritte, kerk van Wannebecq, hospitaal Notre-Dame à la Rose, maaltijd en vieruurtje.
Tekst: Fons Jacobs
Foto’s: Fons Jacobs en Notre Dame à la Rose