Terug naar de berichtenindex
Hospitaal uit 1242 is er nog als museum
Het hospitaalmuseum Notre-Dame à la Rose in Lessines (Henegouwen) hoopt door
de Unesco als werelderfgoed erkend te worden. Samen met de Franse Hospices
de Beaune en het Sint-Janshospitaal in Brugge diende het museum daartoe zijn
kandidatuur in. Een eventuele erkenning door de Unesco kan nog een tijdje op
zich laten wachten maar dat doet geen afbreuk aan de unieke actuele waarde
van het hospitaalmuseum dat terugblikt op maar liefst acht eeuwen
geneeskunde en mystiek.
Het hospitaal is geklasseerd sinds 1940 en werd
in 1993 erkend als ‘Buitengewoon erfgoed van Wallonië’, de hoogste mogelijke
klassering op het vlak van klasseringen in België.

Hospitaal Notre-Dame à la Rose in Lessines – in het Vlaams vertaald naar
Lessen – genoot dertig jaar lang wereldfaam dank zij het wondermiddel ‘Helkiase’
dat er werd geproduceerd. Het zalfje genas zweren en huidziektes en werd tot
in Indië en Amerika uitgevoerd. De zusters Augustinessen van Lessines
genoten daarmee royale inkomsten die grotendeels naar de patiënten in hun
ziekenhuis terugvloeiden.

Dat liedje was op slag uitgezongen toen men in 1930 ontdekte dat Helkiase
bichloride van kwikzilver bevatte waardoor sommige patiënten zwaar zieken
werden of zelfs stierven.
In de nog steeds oorspronkelijke apotheek uit
de 19e eeuw van het huidige hospitaalmuseum – uniek in de wereld! – zijn een
hele reeks voorwerpen te zien die het Helkiase-avontuur schetsen.
Gangster in het kloosterBezoekers aan het
voormalige ziekenhuis Notre-Dame à la Rose krijgen er ook het verhaal te
horen van de beruchte bandiet Edoard Caroy. Hij was een neef van abdis
Marie-Rose Carouy. Na diverse misdaden en overvallen met de toen beruchte
‘Bande à Bonnot’, kreeg Edoard zowat de hele politiemacht van het koninkrijk
op z’n hielen. Hij vond een tijdelijke toevlucht in het hospitaal dank zij
zijn grootmoedige nicht.
Maar vooral is het hospitaalmuseum waardevol als
parel van Belgisch architectureel erfgoed en als kloppend hart op
wereldniveau van de medische en farmaceutische geschiedenis.
PrivéstukkenOnder het dak van hôpital Notre-Dame à
la Rose huist niet alleen de permanente eigen collectie van het
hospitaalmuseum maar tijdelijk ook de bijzondere en nooit eerder
tentoongestelde privé-collectie van een Luiks echtpaar en van apotheker
Albert Couvreur. De Luikenaars verzamelden uit hun liefde voor de
geneeskunde niet minder dan 200 stukken waarvan de meeste dateren uit de 16e
tot de 19e eeuw. Voor sommige zieken lag in die tijd de laatste hoop in het
bedreven, hoewel soms empirische, gebruik van amputatiezaag, instrumenten
voor schedelboring, zuignappen en aanverwante ‘medische’ gebruiksmateriaal.
De collectie van apotheker Courvreur maakt deel uit van een legaat van zijn
verzamelaar aan de farmaciefaculteit van de UCL. Het publiek kan nog tot
einde oktober 400 van deze stukken bewonderen in het Hospitaal Notre-Dame.
Bij allereersteHistorisch gezien is het Hospitaal
Notre-Dame à la Rose een van de allereerste hospitalen op het continent. Het
werd opgetrokken tussen 1242 en 1247 in een tijdperk dat rijke heren
probeerden hun zonden af te kopen en hun eeuwige zielenheil te verkrijgen
door instellingen op te richten voor de verzorging van de armen en de
zieken.
De jaarlijkse 30.000 bezoekers krijgen er vandaag een overzicht
van de westerse geneeskunde vanaf de middeleeuwen. Godsdienst en geneeskunde
hingen tot in 1930 nauw samen.
Het architecturale erfgoed geeft een
inkijk in de geschiedenis in al haar facetten. De site verenigt een
kloosterhospitaal, een zelfvoorzienende hoeve, een museum van het
kloosterleven, een levend museum van medische en farmaceutische
geschiedenis, een barokkapel, een prachtige binnentuin, een kruidentuin en
een tentoonstellings- en evenementenruimte.
Gegidste bezoeken zijn
mogelijk in het Frans, Nederlands, Duits, Engels, Spaans en Italiaans.
Hôpital Notre-Dame à la Rose, Place Alix de Roisoit, 7860 Lessines –
068/33 24 03
www.notredamealarose.comOpen van dinsdag tot vrijdag van 14-18u –
zater-, zon- en feestdagen van 14-18.30u
Groepsbezoeken zijn het hele
jaar door mogelijk, na reservering.
Groepsprogramma: ‘Een dag in
Lessines’, met bezoek aan de porfiergroeven (stollingsgesteente), geboorte
René Magritte, kerk van Wannebecq, hospitaal Notre-Dame à la Rose, maaltijd
en vieruurtje.
Tekst: Fons Jacobs
Foto’s: Fons Jacobs en Notre
Dame à la Rose